135. Với gậy, người chăn bò,

Lùa bò ra bãi cỏ;

Cũng vậy, già và chết,

Lùa người đến mạng chung.

342. Người bị ái buộc ràng,

Vùng vẫy và hoảng sợ,

Như thỏ bị sa lưới.

Họ sanh ái trói buộc,

Chịu khổ đau dài dài.

242. Tà hạnh nhơ đàn bà,

Xan tham nhớp kẻ thí,

Ác pháp là vết nhơ,

Đời này và đời sau.

159. Hãy tự làm cho mình,

Như điều mình dạy người.

Khéo tự điều, điều người,

Khó thay, tự điều phục!

141. Không phải sống lõa thể

Bện tóc, tro trét mình,

Tuyệt thực, lăn trên đất,

Sống nhớp, siêng ngồi xổm,

Làm con người được sạch,

Nếu không trừ nghi hoặc.

41. Không bao lâu thân này,

Sẽ nằm dài trên đất,

Bị vất bỏ, vô thức,

Như khúc cây vô dụng.

215. Dục ái sinh sầu ưu,

Dục ái sinh sợ hãi,

Ai thoát khỏi dục ái,

Không sầu, đâu sợ hãi?

298. Đệ tử Gotama,

Luôn luôn tự tỉnh giác,

Vô luận ngày hay đêm,

Tưởng Tăng-già thường niệm.

115. Ai sống một trăm năm,

Không thấy pháp tối thượng,

Tốt hơn sống một ngày,

Thấy được pháp tối thượng.

387. Mặt trời sáng ban ngày,

Mặt trăng sáng ban đêm.

Khí giới sáng Sát-lỵ,

Thiền định sáng Phạm chí.

Còn hào quang đức Phật,

Chói sáng cả ngày đêm.

251. Lửa nào bằng lửa tham!

Chấp nào bằng sân hận!

Lưới nào bằng lưới si!

Sông nào bằng sông ái!

29. Tinh cần giữa phóng dật,

Tỉnh thức giữa quần mê.

Người trí như ngựa phi,

Bỏ sau con ngựa hèn.

204. Không bệnh, lợi tối thượng,

Biết đủ, tiền tối thượng,

Thành tín đối với nhau,

Là bà con tối thượng.

Niết-bàn, lạc tối thượng.

348. Bỏ quá, hiện, vị lai,

Đến bờ kia cuộc đời,

Ý giải thoát tất cả,

Chớ vướng lại sanh già.

319. Có lỗi, biết có lỗi,

Không lỗi, biết là không,

Do chấp nhận chánh kiến,

Chúng sanh đi cõi lành.

142. Ai sống tự trang sức,

Nhưng an tịnh, nhiếp phục,

Sống kiên trì, phạm hạnh,

Không hại mọi sinh linh,

Vị ấy là Phạm-chí,

Hay Sa-môn, khất sĩ.

93. Ai lậu hoặc đoạn sạch,

Ăn uống không tham đắm,

Tự tại trong hành xứ,

Không, vô tướng giải thoát.

Như chim giữa hư không,

Dấu chân thật khó tìm.

172. Ai sống trước buông lung,

Sau sống không phóng dật,

Chói sáng rực đời này.

Như trăng thoát mây che.

47. Người nhặt các loại hoa,

Ý đắm say, tham nhiễm,

Bị Thần chết mang đi,

Như lụt trôi làng ngủ.

40. Biết thân như đồ gốm,

Trú tâm như thành trì,

Chống ma với gươm trí;

Giữ chiến thắng không tham

212. Do ái sinh sầu ưu,

Do ái sinh sợ hãi,

Ai thoát khỏi tham ái,

Không sầu, đâu sợ hãi?

77. Những người hay khuyên dạy,

Ngăn người khác làm ác,

Được người hiền kính yêu,

Bị người ác không thích.

370. Đoạn năm, từ bỏ năm

Tu tập năm tối thượng

Tỷ-kheo vượt năm ái

Xứng danh vượt bộc lưu.

114. Ai sống một trăm năm,

Không thấy câu bất tử,

Tốt hơn sống một ngày,

Thấy được câu bất tử.

423. Ai biết được đời trước,

Thấy thiên giới, đọa xứ,

Đạt được sanh diệt tận

Thắng trí, tự viên thành

Bậc Mâu-ni đạo sĩ.

Viên mãn mọi thành tựu

Ta gọi Bà-la-môn.

378. Thân tịnh, lời an tịnh,

An tịnh, khéo Thiền tịnh

Tỷ-kheo bỏ thế vật,

Xứng danh bậc tịch tịnh.

269. Từ bỏ các ác pháp,

Mới thật là ẩn sĩ.

Ai thật hiểu hai đời

Mới được gọi ẩn sĩ.

382. Tỷ kheo tuy tuổi nhỏ

Siêng tu giáo pháp Phật,

Soi sáng thế gian này,

Như trăng thoát khỏi mây.

123. Ít bạn đường, nhiều tiền,

Người buôn tránh đường hiểm.

Muốn sống, tránh thuốc độc,

Hãy tránh ác như vậy.

347. Người đắm say ái dục

Tự lao mình xuống dòng

Như nhện sa lưới dệt.

Người trí cắt trừ nó,

Bỏ mọi khổ, không màng.

181. Người trí chuyên thiền định,

Thích an tịnh viễn ly,

Chư thiên đều ái kính,

Bậc chánh giác chánh niệm.

293. Người siêng năng cần mẫn,

Thường thường quán thân niệm,

Không làm việc không đáng,

Gắng làm việc đáng làm,

Người tư niệm giác tỉnh,

Lậu hoặc được tiêu trừ.

113. Ai sống một trăm năm,

Không thấy pháp sinh diệt,

Tốt hơn sống một ngày,

Thấy được pháp sinh diệt.

225. Bậc hiền không hại ai,

Thân thường được chế ngự,

Đạt được cảnh bất tử,

Đến đây, không ưu sầu.

13. Như ngôi nhà vụng lợp,

Mưa liền xâm nhập vào.

Cũng vậy tâm không tu,

Tham dục liền xâm nhập.

363. Tỷ-kheo chế ngự miệng,

Vừa lời, không cống cao,

Khi trình bày pháp nghĩa,

Lời lẽ dịu ngọt ngào.

258. Không phải vì nói nhiều,

Mới xứng danh bậc trí.

An ổn, không oán sợ.

Thật đáng gọi bậc trí.

84. Không vì mình, vì người.

Không cầu được con cái,

Không tài sản quốc độ,

Không cầu mình thành tựu,

Với việc làm phi pháp.

Vị ấy thật trì giới,

Có trí tuệ, đúng pháp.

236. Hãy tự làm hòn đảo,

Tinh cần gấp, sáng suốt.

Trừ cấu uế, thanh tịnh,

Đến Thánh địa chư Thiên.

239. Bậc trí theo tuần tự.

Từng sát na trừ dần.

Như thợ vàng lọc bụi

Trừ cấu uế nơi mình.

216. Tham ái sinh sầu ưu,

Tham ái sinh sợ hãi.

Ai thoát khỏi tham ái,

Không sầu, đâu sợ hãi

70. Tháng tháng với ngọn cỏ,

Người ngu có ăn uống

Không bằng phần mười sáu

Người hiểu pháp hữu vi.

335. Ai sống trong đời này,

Bị ái dục buộc ràng

Sầu khổ sẽ tăng trưởng,

Như cỏ bi gặp mưa.

112. Ai sống một trăm năm,

Lười nhác không tinh tấn,

Tốt hơn sống một ngày

Tinh tấn tận sức mình.

99. Khả ái thay núi rừng,

Chỗ người phàm không ưa,

Vị ly tham ưa thích,

Vì không tìm dục lạc.

199. Vui thay, chúng ta sống,

Không rộn giữa rộn ràng;

Giữa những người rộn ràng,

Ta sống, không rộn ràng.

143. Thật khó tìm ở đời,

Người biết thẹn, tự chế,

Biết tránh né chỉ trích

Như ngựa hiền tránh roi.

5. Với hận diệt hận thù,

Đời này không có được.

Không hận diệt hận thù,

Là định luật ngàn thu.

365. Không khinh điều mình được,

Không ganh người khác được

Tỷ-kheo ganh tị người,

Không sao chứng thiền định.

230. Hạnh sáng như vàng ròng,

Ai dám chê vị ấy?

Chư Thiên phải khen thưởng,

Phạm Thiên cũng tán dương.

312. Sống phóng đãng buông lung,

Theo giới cấm ô nhiễm,

Sống Phạm hạnh đáng nghi

Sao chứng được quả lớn?

155. Lúc trẻ, không Phạm hạnh,

Không tìm kiếm bạc tiền.

Như cò già bên ao,

Ủ rũ, không tôm cá.

302. Vui hạnh xuất gia khó,

Tại gia sinh hoạt khó,

Sống bạn không đồng, khổ,

Trôi lăn luân hồi, khổ,

Vậy chớ sống luân hồi,

Chớ chạy theo đau khổ.

410. Người không có hy cầu,

Đời này và đời sau,

Không hy cầu, giải thoát,

Ta gọi Bà-la-môn.

340. Dòng ái dục chảy khắp,

Như giây leo mọc tràn,

Thấy giây leo vừa sanh,

Với tuệ, hãy đoạn gốc.

108. Suốt năm cúng tế vật,

Để cầu phước ở đời.

Không bằng một phần tư

Kính lễ bậc chánh trực.

147. Hãy xem bong bóng đẹp,

Chỗ chất chứa vết thương,

Bệnh hoạn nhiều suy tư,

Thật không gì trường cửu.

336. Ai sống trong đời này

Ái dục được hàng phục

Sầu rơi khỏi người ấy

Như giọt nước lá sen.

358. Cỏ làm hại ruộng vườn,

Si làm hại người đời,

Bố thí người ly si,

Do vậy được quả lớn.

226. Những người thường giác tỉnh,

Ngày đêm siêng tu học,

Chuyên tâm hướng Niết-bàn,

Mọi lậu hoặc được tiêu.

419. Ai hiểu rõ hoàn toàn

Sanh tử các chúng sanh,

Không nhiễm, khéo vượt qua,

Sáng suốt chân giác ngộ,

Ta gọi Bà-la-môn.

152. Người ít nghe kém học,

Lớn già như trâu đực.

Thịt nó tuy lớn lên,

Nhưng tuệ không tăng trưởng.

404. Không liên hệ cả hai,

Xuất gia và thế tục,

Sống độc thân, ít dục,

Ta gọi Bà-la-môn.

76. Nếu thấy bậc hiền trí,

Chỉ lỗi và khiển trách,

Như chỉ chỗ chôn vàng

Hãy thân cận người trí!

Thân cận người như vậy,

Chỉ tốt hơn, không xấu.

334. Người sống đời phóng dật,

Ái tăng như giây leo.

Nhảy đời này đời khác,

Như vượn tham quả rừng.

2. Ý dẫn đầu các pháp,

Ý làm chủ, ý tạo,

Nếu với ý thanh tịnh,

Nói lên hay hành động,

An lạc bước theo sau,

Như bóng, không rời hình.

256. Người đâu phải pháp trụ,

Xử sự quá chuyên chế,

Bậc trí cần phân biệt

Cả hai chánh và tà!

61. Tìm không được bạn đường,

Hơn mình hay bằng mình,

Thà quyết sống một mình,

Không bè bạn kẻ ngu.

209. Tự chuyên, không đáng chuyên

Không chuyên, việc đáng chuyên.

Bỏ đích, theo hỷ ái,

Ganh tị bậc tự chuyên.

323. Chẳng phải loài cưỡi ấy,

Đưa người đến Niết-bàn,

Chỉ có người tự điều,

Đến đích, nhờ điều phục.

397. Đoạn hết các kiết sử,

Không còn gì lo sợ

Không đắm trước buộc ràng

Ta gọi Bà-la-môn

149. Như trái bầu mùa thu,

Bị vất bỏ quăng đi,

Nhóm xương trắng bồ câu,

Thấy chúng còn vui gì?

111. Ai sống một trăm năm,

Ác tuệ, không thiền định.

Tốt hơn sống một ngày,

Có tuệ, tu thiền định.

418. Bỏ điều ưa, điều ghét,

Mát lạnh, diệt sanh y

Bậc anh hùng chiến thắng,

Nhiếp phục mọi thế giới,

Ta gọi Bà-la-môn.

48. Người nhặt các loại hoa,

Ý đắm say tham nhiễm,

Các dục chưa thỏa mãn,

Đã bị chết chinh phục.

246. Ai ở đời sát sinh,

Nói láo không chân thật,

Ở đời lấy không cho,

Qua lại với vợ người.

361. Lành thay, phòng hộ thân,

Lành thay, phòng hộ lời,

Lành thay, phòng hộ ý.

Lành thay, phòng tất cả.

Tỷ-kheo phòng tất cả,

Thoát được mọi khổ đau.

274. Đường này, không đường khác

Đưa đến kiến thanh tịnh.

Nếu Người theo đường này,

Ma quân sẽ mê loạn.

23. Người hằng tu thiền định,

Thường kiên trì tinh tấn.

Bậc trí hưởng Niết Bàn,

Ách an tịnh vô thượng.

389. Chớ có đập Phạm chí!

Phạm chí chớ đập lại!

Xấu thay đập Phạm chí

Đập trả lại, xấu hơn.

396. Ta không gọi Phạm Chí,

Vì chỗ sanh, mẹ sanh.

Chỉ được gọi tên suông

Nếu tâm còn phiền não.

Không phiền não, chấp trước

Ta gọi Bà-la-môn.

366. Tỷ-kheo dầu được ít,

Không khinh điều mình được,

Sống thanh tịnh không nhác,

Chư Thiên khen vị này.

360. Lành thay, phòng hộ mắt,

Lành thay, phòng hộ tai,

Lành thay, phòng hộ mũi,

Lành thay, phòng hộ lưỡi.

197. Vui thay, chúng ta sống,

Không hận, giữa hận thù!

Giữa những người thù hận,

Ta sống, không hận thù!

329. Không gặp bạn hiền trí.

Đáng sống chung, hạnh lành

Như vua bỏ nước bại,

Hãy sống riêng cô độc,

Như voi sống rừng voi.

330. Tốt hơn sống một mình

Không người ngu kết bạn.

Độc thân, không ác hạnh,

Sống vô tư vô lự,

Như voi sống rừng voi.

169. Hãy khéo sống chánh hạnh,

Chớ sống theo tà hạnh!

Người chánh hạnh hưởng lạc,

Cả đời này, đời sau.

210. Chớ gần gũi người yêu,

Trọn đời xa kẻ ghét.

Yêu không gặp là khổ,

Oán phải gặp cũng đau.

68. Và nghiệp làm chánh thiện,

Làm rồi không ăn năn,

Hoan hỷ, ý đẹp lòng,

Hưởng thọ quả dị thục.

420. Với ai, loài Trời, Người,

Cùng với Càn-thát-bà,

Không biết chỗ thọ sanh,

Lậu tận bậc La-hán.

Ta gọi Bà-la-môn.

168. Nỗ lực, chớ phóng dật!

Hãy sống theo chánh hạnh;

Người chánh hạnh hưởng lạc,

Cả đời này, đời sau.

176. Ai vi phạm một pháp,

Ai nói lời vọng ngữ,

Ai bác bỏ đời sau,

Không ác nào không làm.

254. Hư không, không dấu chân,

Ngoài đây, không Sa-môn,

Chúng sanh thích hý luận,

Như Lai, hý luận trừ.

171. Hãy đến nhìn đời này,

Như xe vua lộng lẫy,

Người ngu mới tham đắm,

Kẻ trí nào đắm say.

67. Nghiệp làm không chánh thiện,

Làm rồi sanh ăn năn,

Mặt nhuốm lệ, khóc than,

Lãnh chịu quả dị thục.

4. Nó mắng tôi, đánh tôi,

Nó thắng tôi, cướp tôi,

Không ôm hiềm hận ấy,

Hận thù được tự nguôi.

248. Vậy người, hãy nên biết,

Không chế ngự là ác.

Chớ để tham phi pháp,

Làm người đau khổ dài.

287. Người tâm ý đắm say

Con cái và súc vật,

Tử thần bắt người ấy,

Như lụt trôi làng ngủ.

352. Ái lìa, không chấp thủ.

Cú pháp khéo biện tài,

Thấu suốt từ vô ngại,

Hiểu thứ lớp trước sau.

Thân này thân cuối cùng

Vị như vậy được gọi,

Bậc Đại trí, Đại nhân.

416. Ai ở đời đoạn ái

Bỏ nhà, sống xuất gia,

Ái hữu được đoạn tận,

Ta gọi Bà-la-môn.

326. Trước tâm này buông lung,

Chạy theo ái, dục, lạc.

Nay Ta chánh chế ngự,

Như cầm móc điều voi.

310. Mắc họa, đọa ác thú,

Bị hoảng sợ, ít vui.

Quốc vương phạt trọng hình.

Vậy chớ theo vợ người.

75. Khác thay duyên thế lợi,

Khác thay đường Niết Bàn.

Tỷ kheo, đệ tử Phật,

Hãy như vậy thắng tri.

Chớ ưa thích cung kính,

Hãy tu hạnh viễn ly.

86. Những ai hành trì pháp,

Theo chánh pháp khéo dạy,

Sẽ đến bờ bên kia,

Vượt ma lực khó thoát.

129. Mọi người sợ hình phạt,

Mọi người sợ tử vong.

Lấy mình làm ví dụ

Không giết, không bảo giết.

134. Nếu tự mình yên lặng,

Như chiếc chuông bị bể.

Ngươi đã chứng Niết Bàn

Ngươi không còn phẩn nộ.

368. Tỷ-kheo trú từ bi,

Tín thành giáo pháp Phật,

Chứng cảnh giới tịch tịnh.

Các hành an tịnh lạc.

327. Hãy vui không phóng dật,

Khéo phòng hộ tâm ý.

Kéo mình khỏi ác đạo,

Như voi bị sa lầy.

136. Người ngu làm điều ác,

Không ý thức việc làm.

Do tự nghiệp, người ngu

Bị nung nấu, như lửa.

190. Ai quy y Đức Phật,

Chánh pháp và chư tăng,

Ai dùng chánh tri kiến,

Thấy được bốn Thánh đế.

407. Người bỏ rơi tham sân,

Không mạn không ganh tị,

Như hột cải đầu kim,

Ta gọi Bà-la-môn.

30. Đế Thích không phóng dật,

Đạt ngôi vị Thiên chủ.

Không phóng dật, được khen;

Phóng dật, thường bị trách.

132. Chúng sanh cầu an lạc,

Không dùng trượng hại người,

Để tìm lạc cho mình,

Đời sau được hưởng lạc.

398. Bỏ đai da, bỏ cương

Bỏ dây, đồ sở thuộc,

Bỏ then chốt, sáng suốt,

Ta gọi Bà-la-môn.

145. Người trị thủy dẫn nước,

Kẻ làm tên nắn tên,

Người thợ mộc uốn ván,

Bậc tự điều, điều thân.

165. Tự mình, điều ác làm,

Tự mình làm nhiễm ô,

Tự mình không làm ác,

Tự mình làm thanh tịnh.

Tịnh, không tịnh tự mình,

Không ai thanh tịnh ai!

180. Ai giải tỏa lưới tham,

Ái phược hết dắt dẫn,

Phật giới rộng mênh mông,

Ai dùng chân theo dõi,

Bậc không để dấu tích?

338. Như cây bị chặt đốn,

Gốc chưa hại vẫn bền

Ái tùy miên chưa nhổ,

Khổ này vẫn sanh hoài.

51. Như bông hoa tươi đẹp,

Có sắc nhưng không hương.

Cũng vậy, lời khéo nói,

Không làm, không kết quả.

295. Sau khi giết mẹ cha,

Hai vua Bà-la-môn,

Giết hổ tướng thứ năm

Vô ưu, Phạm Chí sống.

31. Vui thích không phóng dật,

Tỷ kheo sợ phóng dật,

Bước tới như lửa hừng,

Thiêu kiết sử lớn nhỏ.

166. Chớ theo pháp hạ liệt,

Chớ sống mặc, buông lung,

Chớ tin theo tà kiến,

Chớ tăng trưởng tục trần.

191. Thấy khổ và khổ tập,

Thấy sự khổ vượt qua,

Thấy đường Thánh tám ngành,

Đưa đến khổ não tận.

105. Dầu Thiên Thần, Thát Bà,

Dầu Ma vương, Phạm Thiên

Không ai chiến thắng nổi,

Người tự thắng như vậy.

281. Lời nói được thận trọng,

Tâm tư khéo hộ phòng,

Thân chớ làm điều ác,

Hãy giữ ba nghiệp tịnh,

Chứng đạo Thánh nhân dạy.

15. Nay sầu, đời sau sầu,

Kẻ ác, hai đời sầu;

Nó sầu, nó ưu não,

Thấy nghiệp uế mình làm.

325. Người ưa ngủ, ăn lớn

Nằm lăn lóc qua lại,

Chẳng khác heo no bụng,

Kẻ ngu nhập thai mãi.

137. Dùng trượng phạt không trượng,

Làm ác người không ác.

Trong mười loại khổ đau,

Chịu gấp một loại khổ.

314. Ác hạnh không nên làm,

Làm xong, chịu khổ lụy,

Thiện hạnh, ắt nên làm,

Làm xong, không ăn năn.

38. Ai tâm không an trú,

Không biết chân diệu pháp,

Tịnh tín bị rúng động,

Trí tuệ không viên thành.

317. Không đáng sợ, lại sợ,

Đáng sợ, lại thấy không,

Do chấp nhận tà kiến.

Chúng sanh đi ác thú.

14. Như ngôi nhà khéo lợp,

Mưa không xâm nhập vào,

Cũng vậy tâm khéo tu,

Tham dục không xâm nhập.

315. Như thành ở biên thùy,

Trong ngoài đều phòng hộ

Cũng vậy, phòng hộ mình,

Sát-na chớ buông lung.

Giây phút qua, sầu muộn.

Khi rơi vào địa ngục.

148. Sắc này bị suy già,

Ổ tật bệnh, mỏng manh,

Nhóm bất tịnh, đỗ vỡ,

Chết chấm dứt mạng sống.

50. Không nên nhìn lỗi người,

Người làm hay không làm.

Nên nhìn tự chính mình.

Có làm hay không làm.

391. Với người thân miệng ý,

Không làm các ác hạnh

Ba nghiệp được phòng hộ,

Ta gọi Bà-la-môn.

362. Người chế ngự tay chân,

Chế ngự lời và đầu,

Vui thích nội thiền định.

Độc thân, biết vừa đủ,

Thật xứng gọi Tỷ-kheo.

46. Biết thân như bọt nước,

Ngộ thân là như huyễn,

Bẻ tên hoa của Ma,

Vượt tầm mắt Thần chết.

33. Tâm hoảng hốt giao động,

Khó hộ trì, khó nhiếp,

Người trí làm tâm thẳng,

Như thợ tên, làm tên.

80. Người trị thủy dẫn nước,

Kẻ làm tên nắn tên,

Người thợ mộc uốn gỗ,

Bậc trí nhiếp tự thân.

3. Nó mắng tôi, đánh tôi,

Nó thắng tôi, cướp tôi

Ai ôm hiềm hận ấy,

Hận thù không thể nguôi.

196. Cúng dường bậc như vậy,

Tịch tịnh, không sợ hãi,

Các công đức như vậy,

Không ai ước lường được.

337. Đây điều lành Ta dạy,

Các Người tụ họp đây,

Hãy nhổ tận gốc ái

Như nhổ gốc cỏ Bi.

Chớ để ma phá hoại,

Như giòng nước cỏ lau.

22. Biết rõ sai biệt ấy,

Người trí không phóng dật,

Hoan hỷ, không phóng dật,

An vui hạnh bậc Thánh.

186. Dầu mưa bằng tiền vàng,

Các dục khó thỏa mãn.

Dục đắng nhiều, ngọt ít,

Biết vậy là bậc trí.

60. Đêm dài cho kẻ thức,

Đường dài cho kẻ mệt,

Luân hồi dài, kẻ ngu,

Không biết chơn diệu pháp.

7. Ai sống nhìn tịnh tướng,

Không hộ trì các căn,

Ăn uống thiếu tiết độ,

Biếng nhác, chẳng tinh cần.

Ma uy hiếp kẻ ấy,

Như cây yếu trước gió.

69. Người ngu nghĩ là ngọt,

Khi ác chưa chín muồi;

Ác nghiệp chín muồi rồi,

Người ngu chịu khổ đau.

126. Một số sinh bào thai,

Kẻ ác sinh địa ngục,

Người thiện lên cõi trời,

Vô lậu chứng Niết Bàn.

44. Ai chinh phục đất này,

Dạ-ma thiên giới này,

Ai khéo giảng Pháp cú,

Như người khéo hái hoa.

260. Không phải là trưởng lão,

Nếu cho có bạc đầu.

Người chỉ tuổi tác cao,

Được gọi là Lão ngu.

170. Hãy nhìn như bọt nước,

Hãy nhìn như cảnh huyển!

Quán nhìn đời như vậy,

Thần chết không bắt gặp.

320. Ta như voi giữa trận,

Hứng chịu cung tên rơi,

Chịu đựng mọi phỉ báng.

Ác giới rất nhiều người.

422. Bậc trâu chúa, thù thắng

Bậc anh hùng, đại sĩ,

Bậc chiến thắng, không nhiễm,

Bậc tẩy sạch, giác ngộ,

Ta gọi Bà-la-môn.

94. Ai nhiếp phục các căn,

Như đánh xe điều ngự,

Mạn trừ, lậu hoặc dứt,

Người vậy, Chư Thiên mến.

253. Ai thấy lỗi của người,

Thường sanh lòng chỉ trích,

Người ấy lậu hoặc tăng,

Rất xa lậu hoặc diệt.

158. Trước hết tự đặt mình,

Vào những gì thích đáng.

Sau mới giáo hóa người,

Người trí khỏi bị nhiễm.

63. Người ngu nghĩ mình ngu,

Nhờ vậy thành có trí.

Người ngu tưởng có trí,

Thật xứng gọi chí ngu.

345. Sắt, cây, gai trói buộc

Người trí xem chưa bền.

Tham châu báu, trang sức

Tham vọng vợ và con.

37. Chạy xa, sống một mình,

Không thân, ẩn hang sâu

Ai điều phục được tâm,

Thoát khỏi Ma trói buộc

73. Ưa danh không tương xứng,

Muốn ngồi trước tỷ kheo,

Ưa quyền tại tịnh xá,

Muốn mọi người lễ kính.

245. Khó thay, sống xấu hổ,

Thường thường cầu thanh tịnh.

Sống vô tư, khiêm tốn,

Trong sạch và sáng suốt.

243. Trong hàng cấu uế ấy,

Vô minh, nhơ tối thượng,

Đoạn nhơ ấy, Tỷ kheo,

Thành bậc không uế nhiễm.

235. Người nay giống lá héo,

Diêm sứ đang chờ Người,

Người đứng trước cửa chết,

Đường trường thiếu tư lương.

194. Vui thay, Phật ra đời!

Vui thay, Pháp được giảng!

Vui thay, Tăng hòa hợp!

Hòa hợp tu, vui thay!

203. Đói ăn, bệnh tối thượng,

Các hành, khổ tối thượng,

Hiểu như thực là vậy,

Niết-bàn, lạc tối thượng.

39. Tâm không đầy tràn dục,

Tâm không hận công phá,

Đoạn tuyệt mọi thiện ác,

Kẻ tỉnh không sợ hãi,

270. Còn sát hại sinh linh,

Đâu được gọi Hiền thánh.

Không hại mọi hữu tình,

Mới được gọi Hiền Thánh.

121. Chớ chê khinh điều ác,

Cho rằng chưa đến mình,

Như nước nhỏ từng giọt,

Rồi bình cũng đầy tràn.

Người ngu chứa đầy ác

Do chất chứa dần dần.

174. Đời này thật mù quáng,

Ít kẻ thấy rõ ràng.

Như chim thoát khỏi lưới,

Rất ít đi thiên giới.

339. Ba mươi sáu dòng ái,

Trôi người đốn khả ái.

Các tư tưởng tham ái.

Cuốn trôi người tà kiến.

237. Đời ngươi nay sắp tàn,

Tiến gần đến Diêm Vương.

Giữa đường không nơi nghỉ,

Đường trường thiếu tư lương.

183. Không làm mọi điều ác.

Thành tựu các hạnh lành,

Tâm ý giữ trong sạch,

Chính lời chư Phật dạy.

20. Dầu nói ít kinh điển,

Nhưng hành pháp, tùy pháp,

Từ bỏ tham, sân, si,

Tĩnh giác, tâm giải thoát,

Không chấp thủ hai đời,

Dự phần Sa môn hạnh.

374. Người luôn luôn chánh niệm,

Sự sanh diệt các uẩn,

Được hoan hỷ, hân hoan,

Chỉ bậc bất tử biết.

331. Vui thay, bạn lúc cần!

Vui thay, sống biết đủ!

Vui thay, chết có đức!

Vui thay, mọi khổ đoạn!

72. Tự nó chịu bất hạnh,

Khi danh đến kẻ ngu.

Vận may bị tổn hại,

Đầu nó bị nát tan.

163. Dễ làm, các điều ác,

Dễ làm tự hại mình.

Còn việc lành, việc tốt,

Thật tối thượng khó làm.

133. Chớ nói lời ác độc,

Nói ác, bị nói lại,

Khổ thay lời phẩn nộ,

Đao trượng phản chạm mình.

332. Vui thay, hiếu kính mẹ!

Vui thay, hiếu kính cha!

Vui thay, kính Sa môn!

Vui thay, kính Hiền Thánh!

224. Nơi thật, không phẫn nộ,

Của ít, thí người xin,

Nhờ ba việc lành này,

Người đến gần thiên giới.

184. Chư Phật thường giảng dạy;

Nhẫn, khổ hạnh tối thượng,

Niết bàn, quả tối thượng;

Xuất gia không phá người;

Sa-môn không hại người.

305. Ai ngồi nằm một mình.

Độc hành không buồn chán,

Tự điều phục một mình

Sống thoải mái rừng sâu.

97. Không tin, hiểu vô vi.

Người cắt mọi hệ lụy

Cơ hội tận, xã ly

Vị ấy thật tối thượng.

384. Nhờ thường trú hai pháp

Đến được bờ bên kia.

Bà-la-môn có trí,

Mọi kiết sử dứt sạch.

379. Tự mình chỉ trích mình,

Tự mình dò xét mình,

Tỷ-kheo tự phòng hộ

Chánh niệm, trú an lạc.

82. Như hồ nước sâu thẳm,

Trong sáng, không khuấy đục,

Cũng vậy, nghe chánh pháp,

Người trí hưởng tịnh lạc.

346. Người có trí nói rằng:

Trói buộc này thật bền.

Rì kéo xuống, mần xuống,

Nhưng thật sự khó thoát.

Người trí cắt trừ nó,

Bỏ dục lạc, không màng.

388. Dứt ác gọi Phạm chí,

Tịnh hạnh gọi Sa môn,

Tự mình xuất cấu uế,

Nên gọi bậc xuất gia.

393. Được gọi Bà-la-môn,

Không vì đầu bện tóc,

Không chủng tộc, thọ sanh,

Ai thật chân, chánh, tịnh,

Mới gọi Bà-la-môn.

9. Ai mặc áo cà-sa,

Tâm chưa rời uế trược,

Không tự chế, không thực,

Không xứng áo cà-sa.

102. Dầu nói trăm câu kệ

Nhưng không gì lợi ích,

Tốt hơn một câu pháp,

Nghe xong, được tịnh lạc.

227. A-tu-la, nên biết,

Xưa vậy, nay cũng vậy,

Ngồi im bị người chê,

Nói nhiều, bị người chê.

Nói vừa phải, bị chê.

Làm người không bị chê,

Thật khó tìm ở đời.

218. Ước vọng pháp ly ngôn

Ý cảm xúc thượng quả

Tâm thoát ly ác dục,

Xứng gọi bậc Thượng lưu.

117. Nếu người làm điều ác,

Chớ tiếp tục làm thêm.

Chớ ước muốn điều ác,

Chứa ác, tất chịu khổ.

52. Như bông hoa tươi đẹp,

Có sắc lại thêm hương;

Cũng vậy, lời khéo nói,

Có làm, có kết quả.

109. Thường tôn trọng, kính lễ

Bậc kỳ lão trưởng thượng,

Bốn pháp được tăng trưởng:

Thọ, sắc, lạc, sức mạnh.

156. Lúc trẻ không phạm hạnh,

Không tìm kiếm bạc tiền;

Như cây cung bị gẫy,

Thở than những ngày qua.

101. Dầu nói ngàn câu kệ

Nhưng không gì lợi ích,

Tốt hơn nói một câu,

Nghe xong, được tịnh lạc.

90. Đích đã đến, không sầu,

Giải thoát ngoài tất cả,

Đoạn trừ mọi buộc ràng,

Vị ấy không nhiệt não.

289. Biết rõ ý nghĩa này,

Bậc trí lo trì giới,

Mau lẹ làm thanh tịnh,

Con đường đến Niết-bàn.

405. Bỏ trượng, đối chúng sanh,

Yếu kém hay kiên cường,

Không giết, không bảo giết,

Ta gọi Bà-la-môn.

1. Ý dẫn đầu các pháp,

Ý làm chủ, ý tạo;

Nếu với ý ô nhiễm,

Nói lên hay hành động,

Khổ não bước theo sau,

Như xe, chân vật kéo.

53. Như từ một đống hoa,

Nhiều tràng hoa được làm.

Cũng vậy, thân sanh tử,

Làm được nhiều việc lành.

411. Người không còn tham ái,

Có trí, không nghi hoặc,

Thể nhập vào bất tử,

Ta gọi Bà-la-môn.

364. Vị tỷ-kheo thích pháp,

Mến pháp, suy tư Pháp.

Tâm tư niệm chánh Pháp,

Không rời bỏ chánh Pháp.

308. Tốt hơn nuốt hòn sắt

Cháy đỏ như lửa hừng,

Hơn ác giới, buông lung

Ăn đồ ăn quốc độ.

193. Khó gặp bậc Thánh nhơn,

Không phải đâu cũng có.

Chỗ nào bậc trí sanh,

Gia đình tất an lạc.

341. Người đời nhớ ái dục,

Ưa thích các hỷ lạc.

Tuy mong cầu an lạc,

Chúng vẫn phải sanh già.

175. Như chim thiên nga bay,

Thần thông liệng giữa trời;

Chiến thắng Ma, Ma quân,

Kẻ trí thoát đời này.

11. Không chân, tưởng chân thật,

Chân thật, thấy không chân:

Họ không đạt chân thật,

Do tà tư, tà hạnh.

81. Như đá tảng kiên cố,

Không gió nào dao động,

Cũng vậy, giữa khen chê,

Người trí không giao động.

400. Không hận, hết bổn phận,

Trì giới, không tham ái,

Nhiếp phục, thân cuối cùng,

Ta gọi Bà-la-môn.

350. Ai vui an tịnh ý,

Quán bất tịnh, thường niệm,

Người ấy sẽ diệt ái,

Cắt đứt Ma trói buộc.

161. Điều ác tự mình làm,

Tự mình sanh, mình tạo.

Nghiền nát kẻ ngu si,

Như kim cương, ngọc báu.

356. Cỏ làm hại ruộng vườn,

Tham làm hại người đời,

Bố thí người ly tham,

Do vậy được quả lớn.

173. Ai dùng các hạnh lành,

Làm xóa mờ nghiệp ác,

Chói sáng rực đời này,

Như trăng thoát mây che.

195. Cúng dường bậc đáng cúng,

Chư Phật hoặc đệ tử,

Các bậc vượt hý luận,

Đoạn diệt mọi sầu bi.

282. Tu thiền, trí huệ sanh,

Bỏ Thiền, trí tuệ diệt.

Biết con đường hai ngả

Đưa đến hữu, phi hữu,

Hãy tự mình nỗ lực,

Khiến trí tuệ tăng trưởng.

408. Nói lên lời ôn hòa,

Lợi ích và chân thật,

Không mất lòng một ai,

Ta gọi Bà-la-môn.

294. Sau khi giết mẹ cha,

Giết hại Vua Sát lỵ,

Giết vương quốc, quần thần

Vô ưu, Phạm Chí sống.

21. Không phóng dật, đường sống,

Phóng dật là đường chết.

Không phóng dật, không chết,

Phóng dật như chết rồi.

207. Sống chung với người ngu,

Lâu dài bị lo buồn.

Khổ thay gần người ngu,

Như thường sống kẻ thù.

Vui thay, gần người trí,

Như chung sống bà con.

85. Ít người giữa nhân loại,

Đến được bờ bên kia

Còn số người còn lại,

Xuôi ngược chạy bờ này.

59. Cũng vậy giữa quần sanh,

Uế nhiễm, mù, phàm tục,

Đệ tử bậc Chánh Giác,

Sáng ngời với Tuệ Trí.

127. Không trên trời, giữa biển,

Không lánh vào động núi,

Không chỗ nào trên đời,

Trốn được quả ác nghiệp.

383. Hỡi này Bà là môn,

Hãy tinh tấn đoạn dòng,

Từ bỏ các dục lạc,

Biết được hành đoạn diệt,

Người là bậc vô vi.

106. Tháng tháng bỏ ngàn vàng,

Tế tự cả trăm năm,

Chẳng bằng trong giây lát,

Cúng dường bậc tự tu.

Cùng dường vậy tốt hơn,

Hơn trăm năm tế tự.

182. Khó thay, được làm người,

Khó thay, được sống còn,

Khó thay, nghe diệu pháp,

Khó thay, Phật ra đời!

144. Như ngựa hiền chạm roi,

Hãy nhiệt tâm, hăng hái,

Với tín, giới, tinh tấn,

Thiền định cùng trạch pháp.

Minh hạnh đủ, chánh niệm,

Đoạn khổ này vô lượng.

55. Hoa chiên đàn, già la,

Hoa sen, hoa vũ quý,

Giữa những hương hoa ấy,

Giới hương là vô thượng.

36. Tâm khó thấy, tế nhị,

Theo các dục quay cuồng.

Người trí phòng hộ tâm,

Tâm hộ, an lạc đến.

211. Do vậy chớ yêu ai,

Ái biệt ly là ác;

Những ai không yêu ghét,

Không thể có buộc ràng.

221. Bỏ phẫn nộ, ly mạn,

Vượt qua mọi kiết sử,

Không chấp trước danh sắc.

Khổ không theo vô sản

413. Như trăng, sạch không uế

Sáng trong và tịnh lặng,

Hữu ái, được đoạn tận,

Ta gọi Bà-la-môn.

178. Hơn thống lãnh cõi đất,

Hơn được sanh cõi trời,

Hơn chủ trì vũ trụ,

Quả Dự Lưu tối thắng.

208. Do vậy:

Bậc hiền sĩ, trí tuệ

Bậc nghe nhiều, trì giới,

Bậc tự chế, Thánh nhân;

Hãy gần gũi, thân cận

Thiện nhân, trí giả ấy,

Như trăng theo đường sao.

284. Khi nào chưa cắt tiệt,

Ái dục giữa gái trai,

Tâm ý vẫn buộc ràng,

Như bò con vú mẹ.

386. Tu Thiền, trú ly trần

Phận sự xong, vô lậu,

Đạt được đích tối thượng,

Ta gọi Bà-la-môn.

130. Mọi người sợ hình phạt,

Mọi người thích sống còn;

Lấy mình làm ví dụ,

Không giết, không bảo giết.

241. Không tụng làm nhớp kinh,

Không đứng dậy, bẩn nhà,

Biếng nhác làm nhơ sắc,

Phóng dật uế người canh.

71. Nghiệp ác đã được làm,

Như sữa, không đông ngay,

Cháy ngầm theo kẻ ngu,

Như lửa tro che đậy.

307. Nhiều người khoác cà-sa,

Ác hạnh không nhiếp phục.

Người ác, do ác hạnh,

Phải sanh cõi địa ngục.

64. Người ngu, dầu trọn đời,

Thân cận người có trí,

Không biết được Chánh pháp,

Như muỗng với vị canh.

369. Tỷ-kheo, tát thuyền này,

Thuyền không, nhẹ đi mau.

Trừ tham, diệt sân hận,

Tất chứng đạt Niết -bàn.

88. Hãy cầu vui Niết Bàn,

Bỏ dục, không sở hữu,

Kẻ trí tự rửa sạch,

Cấu uế từ nội tâm.

376. Giao thiệp khéo thân thiện,

Cử chỉ mực đoan trang.

Do vậy hưởng vui nhiều,

Sẽ dứt mọi khổ đau.

217. Đủ giới đức, chánh kiến;

Trú pháp, chứng chân lý,

Tự làm công việc mình,

Được quần chúng ái kính.

265. Ai lắng dịu hoàn toàn,

Các điều ác lớn nhỏ,

Vì lắng dịu ác pháp,

Được gọi là Sa-môn.

27. Chớ sống đời phóng dật,

Chớ mê say dục lạc.

Không phóng dật, thiền định,

Đạt được an lạc lớn.

367. Hoàn toàn, đối danh sắc,

Không chấp ta, của ta.

Không chấp, không sầu não.

Thật xứng danh Tỷ-kheo.

128. Không trên trời, giữa biển,

Không lánh vào động núi,

Không chỗ nào trên đời,

Trốn khỏi tay thần chết.

343. Người bị ái buộc ràng,

Vùng vẫy và hoảng sợ,

Như thỏ bị sa lưới.

Do vậy vị Tỷ-kheo,

Mong cầu mình ly tham

Nên nhiếp phục ái dục.

371. Tỷ-kheo, hãy tu Thiền,

Chớ buông lung phóng dật,

Tâm chớ đắm say dục,

Phóng dật, nuốt sắt nóng

Bị đốt, chớ than khổ

16. Nay vui, đời sau vui,

Làm phước, hai đời vui.

Người ấy vui, an vui,

Thấy nghiệp tịnh mình làm.

385. Không bờ này, bờ kia

Cả hai bờ không có,

Lìa khổ, không trói buộc

Ta gọi Bà-la-môn.

10. Ai rời bỏ uế trược,

Giới luật khéo nghiêm trì,

Tự chế, sống chơn thực,

Thật xứng áo cà sa.

390. Đối vị Bà-la-môn,

Đây không lợi ích nhỏ.

Khi ý không ái luyến,

Tâm hại được chận đứng,

Chỉ khi ấy khổ diệt.

417. Bỏ trói buộc loài Người,

Vượt trói buộc cõi trời.

Giải thoát mọi buộc ràng,

Ta gọi Bà-la-môn.

240. Như sét từ sắt sanh,

Sắt sanh lại ăn sắt,

Cũng vậy, quá lợi dưỡng

Tự nghiệp dẫn cõi ác.

394. Kẻ ngu, có ích gì

Bện tóc với da dê,

Nội tâm toàn phiền não,

Ngoài mặt đánh bóng suông.

267. Ai vượt qua thiện ác,

Chuyên sống đời Phạm Hạnh,

Sống thẩm sát ở đời,

Mới xứng danh Tỷ-kheo.

395. Người mặc áo đống rác,

Gầy ốm, lộ mạch gân,

Độc thân thiền trong rừng.

Ta gọi Bà-la-môn.

318. Không lỗi, lại thấy lỗi,

Có lỗi, lại thấy không,

Do chấp nhận tà kiến,

Chúng sanh đi ác thú.

261. Ai chân thật, đúng pháp,

Không hại, biết chế phục,

Bậc trí không cấu uế,

Mới xứng danh Trưởng Lão.

328. Nếu được bạn hiền trí

Đáng sống chung, hạnh lành,

Nhiếp phục mọi hiểm nguy

Hoan hỷ sống chánh niệm.

421. Ai quá, hiện, vị lai

Không một sở hữu gì,

Không sở hữu không nắm,

Ta gọi Bà-la-môn.

381. Tỷ-kheo nhiều hân hoan,

Tịnh tín giáo pháp Phật,

Chứng cảnh giới tịch tịnh,

Các hạnh an tịnh lạc.

201. Chiến thắng sinh thù oán,

Thất bại chịu khổ đau,

Sống tịch tịnh an lạc.

Bỏ sau mọi thắng bại.

283. Đốn rừng không đốn cây

Từ rừng, sinh sợ hãi;

Đốn rừng và ái dục,

Tỷ-kheo hãy tịch tịnh.

219. Khách lâu ngày ly hương,

An toàn từ xa về,

Bà con cùng thân hữu,

Hân hoan đón chào mừng.

167. Dầu lợi người bao nhiêu,

Chớ quên phần tư lợi

Nhờ thắng tri tư lợi,

Hãy chuyên tâm lợi mình.

213. Ái luyến sinh sầu ưu,

Ái luyến sinh sợ hãi.

Ai giải thoát ái luyến

Không sầu, đâu sợ hãi?

118. Nếu người làm điều thiện,

Nên tiếp tục làm thêm.

Hãy ước muốn điều thiện,

Chứa thiện, được an lạc.

 

26. Họ ngu si thiểu trí,

Chuyên sống đời phóng dật.

Người trí, không phóng dật,

Như giữ tài sản quý.

43. Điều mẹ, cha, bà con,

Không có thể làm được,

Tâm hướng chánh làm được,

Làm được tốt đẹp hơn.

232. Giữ lời đừng phẫn nộ,

Phòng lời, khéo bảo vệ,

Từ bỏ lời thô ác,

Với lời, nói điều lành.

177. Keo kiết không sanh thiên,

Kẻ ngu ghét bố thí,

Người trí thích bố thí,

Đời sau, được hưởng lạc.

202. Lửa nào sánh lửa tham?

Ác nào bằng sân hận?

Khổ nào sánh khổ uẩn,

Lạc nào bằng tịnh lạc.

32. Vui thích không phóng dật,

Tỷ kheo sợ phóng dật,

Không thể bị thối đọa,

Nhất định gần Niết Bàn.

66. Người ngu si thiếu trí,

Tự ngã thành kẻ thù.

Làm các nghiệp không thiện,

Phải chịu quả đắng cay.

316. Không đáng hổ, lại hổ.

Việc đáng hổ, lại không.

Do chấp nhận tà kiến,

Chúng sanh đi ác thú

266. Chỉ khất thực nhờ người,

Đâu phải là Tỷ-kheo!

Phải theo pháp toàn diện,

Khất sĩ không, không đủ.

87. Kẻ trí bỏ pháp đen,

Tu tập theo pháp trắng.

Bỏ nhà, sống không nhà,

Sống viễn ly khổ lạc.

222. Ai chận được phẫn nộ,

Như dừng xe đang lăn,

Ta gọi người đánh xe,

Kẻ khác, cầm cương hờ.

238. Hãy tự làm hòn đảo,

Tinh cần gấp sáng suốt.

Trừ cấu uế, thanh tịnh,

Chẳng trở lại sanh già.

65. Người trí, dầu một khắc,

Thân cận người có trí,

Biết ngay chân diệu pháp,

Như lưỡi với vị canh.

140. Hoặc phòng ốc nhà cửa

Bị hỏa tai thiêu đốt.

Khi thân hoại mạng chung,

Ác tuệ sanh địa ngục.

56. Ít giá trị hương này,

Hương già la, chiên đàn;

Chỉ hương người đức hạnh,

Tối thượng tỏa Thiên giới.

206. Lành thay, thấy thánh nhân,

Sống chung thường hưởng lạc.

Không thấy những người ngu,

Thường thường được an lạc.

192. Thật quy y an ổn,

Thật quy y tối thượng,

Có quy y như vậy,

Mới thoát mọi khổ đau.

220. Cũng vậy các phước nghiệp,

Đón chào người làm lành,

Đời này đến đời kia.

Như thân nhân, đón chào.

189. Quy y ấy không ổn,

Không quy y tối thượng.

Quy y các chỗ ấy,

Không thoát mọi khổ đau?

74. Mong cả hai Tăng, tục,

Nghĩ rằng: “Chính ta làm,

Trong mọi việc lớn nhỏ,

Phải theo mệnh lệnh ta”

Người ngu nghĩ như vậy

Dục và mạn tăng trưởng.

372. Không trí tuệ, không thiền,

Không thiền, không trí tuệ.

Người có thiền có tuệ,

Nhất định gần Niết-bàn.

263. Ai cắt được, phá được

Tận gốc nhổ tâm ấy

Người trí ấy diệt sân,

Được gọi người hiền thiện.

83. Người hiền bỏ tất cả,

Người lành không bàn dục,

Dầu cảm thọ lạc khổ,

Bậc trí không vui buồn.

223. Lấy không giận thắng giận,

Lấy thiện thắng không thiện,

Lấy thí thắng xan tham,

Lấy chơn thắng hư ngụy.

373. Bước vào ngôi nhà trống,

Tỷ-kheo tâm an tịnh,

Thọ hưởng vui siêu nhân

Tịnh quán theo Chánh pháp.

322. Tốt thay, con la thuần,

Thuần chủng loài ngựa Xinh.

Đại tượng, voi có ngà.

Tự điều mới tối thượng.

414. Vượt đường nguy hiểm này,

Nhiếp phục luân hồi, si,

Đến bờ kia thiền định

Không dục ái, không nghi,

Không chấp trước, tịch tịnh,

Ta gọi Bà-la-môn.

164. Kẻ ngu si miệt thị,

Giáo pháp bậc La Hán,

Bậc Thánh, bậc Chánh mạng.

Chính do ác kiến này,

Như quả loại cây lau

Mang quả tự hoại diệt.

275. Nếu Người theo đường này,

Đau khổ được đoạn tận.

Ta dạy Người con đường.

Với trí, gai chướng diệt.

188. Loài người sợ hoảng hốt,

Tìm nhiều chỗ quy y,

Hoặc rừng rậm, núi non,

Hoặc vườn cây, đền tháp.

12. Chân thật, biết chân thật,

Không chân, biết không chân.

Họ đạt được chân thật,

Do chánh tư, chánh hạnh.

120. Người hiền thấy là ác,

Khi thiện chưa chín muồi.

Khi thiện được chín muồi,

Người hiền thấy là thiện.

119. Người ác thấy là hiền.

Khi ác chưa chín muồi,

Khi ác nghiệp chín muồi,

Người ác mới thấy ác.

264. Đầu trọc, không Sa-môn

Nếu phóng túng, nói láo.

Ai còn đầy dục tham,

Sao được gọi Sa-môn?

154. Ôi! Người làm nhà kia

Nay ta đã thấy ngươi!

Ngươi không làm nhà nữa.

Đòn tay ngươi bị gãy,

Kèo cột ngươi bị tan

Tâm ta đạt tịch diệt,

Tham ái thảy tiêu vong.

259. Không phải vì nói nhiều,

Mới xứng danh trì pháp,

Những ai tuy nghe ít,

Nhưng thân hành đúng pháp,

Không phóng túng Chánh pháp,

Mới xứng danh trì pháp.

409. Ở đời, vật dài, ngắn,

Nhỏ, lớn, đẹp hay xấu

Phàm không cho không lấy,

Ta gọi Bà-la-môn.

79. Pháp hỷ đem an lạc,

Với tâm tư thuần tịnh;

Người trí thường hoan hỷ,

Với pháp bậc Thánh thuyết.

273. Tám ngành, đường thù thắng,

Bốn câu, lý thù thắng.

Ly tham, pháp thù thắng,

Giữa các loài hai chân,

Pháp nhãn, người thù thắng.

250. Ai cắt được, phá được,

Tận gốc nhổ tâm ấy.

Người ấy ngày hoặc đêm,

Đạt được tâm thiền định.

309. Bốn nạn chờ đợi người,

Phóng dật theo vợ người;

Mắc họa, ngủ không yên,

Bị chê là thứ ba,

Đọa địa ngục, thứ bốn.

313. Cần phải làm, nên làm

Làm cùng tận khả năng

Xuất gia sống phóng đãng,

Chi tăng loạn bụi đời.

138. Hoặc khổ thọ khốc liệt,

Thân thể bị thương vong,

Hoặc thọ bệnh kịch liệt,

Hay loạn ý tán tâm.

107. Dầu trải một trăm năm,

Thờ lửa tại rừng sâu,

Chẳng bằng trong giây lát,

Cúng dường bậc tự tu.

Cúng dường vậy tốt hơn,

Hơn trăm năm tế tự.

125. Hại người không ác tâm,

Người thanh tịnh, không uế,

Tội ác đến kẻ ngu,

Như ngược gió tung bụi.

351. Ai tới đích, không sợ,

Ly ái, không nhiễm ô

Nhổ mũi tên sanh tử,

Thân này thân cuối cùng.

277. Tất cả hành vô thường

Với Tuệ, quán thấy vậy

Đau khổ được nhàm chán;

Chính con đường thanh tịnh.

96. Người tâm ý an tịnh,

Lời an, nghiệp cũng an,

Chánh trí, chơn giải thoát,

Tịnh lạc là vị ấy.

57. Những ai có giới hạnh,

An trú không phóng dật,

Chánh trí, chơn giải thoát,

Ác ma không thấy đường.

403. Người trí tuệ sâu xa,

Khéo biết đạo, phi đạo

Chứng đạt đích vô thượng,

Ta gọi Bà-la-môn.

34. Như cá quăng lên bờ,

Vất ra ngoài thủy giới;

Tâm này vũng vẫy mạnh,

Hãy đoạn thế lực Ma

247. Uống rượu men, rượu nấu,

Người sống đam mê vậy,

Chính ngay tại đời này,

Tự đào bới gốc mình.

58. Như giữa đống rác nhớp,

Quăng bỏ trên đường lớn,

Chỗ ấy hoa sen nở,

Thơm sạch, đẹp ý người.

297. Đệ tử Gotama,

Luôn luôn tự tỉnh giác,

Vô luận ngày hay đêm,

Tưởng Chánh pháp thường niệm.

35. Khó nắm giữ, khinh động,

Theo các dục quay cuồng.

Lành thay, điều phục tâm;

Tâm điều, an lạc đến.

321. Voi luyện, đưa dự hội,

Ngựa luyện, được vua cưỡi,

Người luyện, bậc tối thượng

Chịu đựng mọi phỉ báng.

324. “Con voi tên Tài Hộ,

Phát dục, khó điều phục,

Trói buộc, không ăn uống.

Voi nhớ đến rừng voi.

306. Nói láo đọa địa ngục

Có làm nói không làm,

Cả hai chết đồng đẳng,

Làm người, nghiệp hạ liệt.

49. Như ong đến với hoa,

Không hại sắc và hương,

Che chở hoa, lấy nhụy.

Bậc Thánh đi vào làng.

233. Giữ ý đừng phẫn nộ,

Phòng ý, khéo bảo vệ,

Từ bỏ ý nghĩ ác,

Với ý, nghĩ hạnh lành.

62. Con tôi, tài sản tôi,

Người ngu sanh ưu não,

Tự ta, ta không có,

Con đâu, tài sản đâu.

78. Chớ thân với bạn ác,

Chớ thân kẻ tiểu nhân.

Hãy thân người bạn lành,

Hãy thân bậc thượng nhân.

286. Mùa mưa ta ở đây

Đông, hạ cũng ở đây,

Người ngu tâm tưởng vậy,

Không tự giác hiểm nguy.

95. Như đất, không hiềm hận,

Như cột trụ, kiên trì,

Như hồ, không bùn nhơ,

Không luân hồi, vị ấy.

299. Đệ tử Gotama,

Luôn luôn tự tỉnh giác,

Vô luận ngày hay đêm,

Tưởng sắc thân thường niệm.

139. Hoặc tai họa từ vua,

Hay bị vu trọng tội;

Bà con phải ly tán,

Tài sản bị nát tan.

179. Vị chiến thắng không bại,

Vị bước đi trên đời,

Không dấu tích chiến thắng,

Phật giới rộng mênh mông,

Ai dùng chân theo dõi

Bậc không để dấu tích?

162. Phá giới quá trầm trọng,

Như dây leo bám cây

Gieo hại cho tự thân,

Như kẻ thù mong ước.

304. Người lành dầu ở xa

Sáng tỏ như núi tuyết,

Người ác dầu ở gần

Như tên bắn đêm đen.

124. Bàn tay không thương tích,

Có thể cầm thuốc độc.

Không thương tích, tránh độc,

Không làm, không có ác.

146. Cười gì, hân hoan gì,

Khi đời mãi bị thiêu?

Bị tối tăm bao trùm,

Sao không tìm ngọn đèn?

200. Vui thay chúng ta sống,

Không gì, gọi của ta.

Ta sẽ hưởng hỷ lạc,

Như chư thiên Quang Âm.

271. Chẳng phải chỉ giới cấm

Cũng không phải học nhiều,

Chẳng phải chứng thiền định,

Sống thanh vắng một mình.

231. Giữ thân đừng phẫn nộ,

Phòng thân khéo bảo vệ,

Từ bỏ thân làm ác,

Với thân làm hạnh lành.

344. Lìa rừng lại hướng rừng

Thoát rừng chạy theo rừng.

Nên xem người như vậy,

Được thoát khỏi buộc ràng.

Lại chạy theo ràng buộc.

272. Ta hưởng an ổn lạc,

Phàm phu chưa hưởng được.

Tỷ kheo, chớ tự tín

Khi lậu hoặc chưa diệt.

278. Tất cả hành khổ đau

Với Tuệ quán thấy vậy,

Đau khổ được nhàm chán;

Chính con đường thanh tịnh.

89. Những ai với chánh tâm,

Khéo tu tập giác chi,

Từ bỏ mọi ái nhiễm,

Hoan hỷ không chấp thủ.

Không lậu hoặc, sáng chói,

Sống tịch tịnh ở đời.

19. Nếu người nói nhiều kinh,

Không hành trì, phóng dật;

Như kẻ chăn bò người,

Không phần Sa môn hạnh.

153. Lang thang bao kiếp sống

Ta tìm nhưng chẳng gặp,

Người xây dựng nhà này,

Khổ thay, phải tái sanh.

288. Một khi Tử thần đến,

Không có con che chở,

Không cha, không bà con,

Không thân thích che chở.

303. Tín tâm, sống giới hạnh

Đủ danh xưng tài sản,

Chỗ nào người ấy đến,

Chỗ ấy được cung kính.

122. Chớ chê khinh điều thiện

Cho rằng chưa đến mình,

Như nước nhỏ từng giọt,

Rồi bình cũng đầy tràn.

Người trí chứa đầy thiện,

Do chất chứa dần dần.

25. Nỗ lực, không phóng dật,

Tự điều, khéo chế ngự.

Bậc trí xây hòn đảo,

Nước lụt khó ngập tràn.

300. Đệ tử Gotama,

Luôn luôn tự tỉnh giác,

Vô luận ngày hay đêm,

Ý vui niềm bất hại.

354. Pháp thí thắng mọi thí!

Pháp vị thắng mọi vị!

Pháp hỷ thắng mọi hỷ!

Ái diệt dứt mọi khổ!

399. Không ác ý, nhẫn chịu,

Phỉ báng, đánh, phạt hình,

Lấy nhẫn làm quân lực,

Ta gọi Bà-la-môn.

415. Ai ở đời, đoạn dục,

Bỏ nhà, sống xuất gia,

Dục hữu được đoạn tận,

Ta gọi Bà-la-môn.

228. Xưa, vị lai, và nay,

Đâu có sự kiện này,

Người hoàn toàn bị chê,

Người trọn vẹn được khen.

290. Nhờ từ bỏ lạc nhỏ,

Thấy được lạc lớn hơn,

Bậc trí bỏ lạc nhỏ,

Thấy được lạc lớn hơn.

91. Tự sách tấn, chánh niệm,

Không thích cư xá nào,

Như ngỗng trời rời ao,

Bỏ sau mọi trú ẩn.

401. Như nước trên lá sen,

Như hột cải đầu kim,

Người không nhiễm ái dục,

Ta gọi Bà-la-môn.

103. Dầu tại bãi chiến trường

Thắng ngàn ngàn quân địch,

Tự thắng mình tốt hơn,

Thật chiến thắng tối thượng.

401. Như nước trên lá sen,

Như hột cải đầu kim,

Người không nhiễm ái dục,

Ta gọi Bà-la-môn.

45. Hữu học chinh phục đất,

Dạ-ma thiên giới này,

Hữu học giảng Pháp cú,

Như người khéo hái hoa.

24. Nỗ lực, giữ chánh niệm,

Tịnh hạnh, hành thận trọng

Tự điều, sống theo pháp,

Ai sống không phóng dật,

Tiếng lành ngày tăng trưởng.

285. Tự cắt giây ái dục,

Như tay bẻ sen thu,

Hãy tu đạo tịch tịnh,

Niết-bàn, Thiện Thệ dạy.

98. Làng mạc hay rừng núi

Thung lũng hay đồi cao,

La Hán trú chỗ nào,

Đất ấy thật khả ái.

392. Từ ai, biết chánh pháp

Bậc Chánh Giác thuyết giảng,

Hãy kính lễ vị ấy,

Như phạm chí thờ lửa.

333. Vui thay, già có giới!

Vui thay, tín an trú!

Vui thay, được trí tuệ,

Vui thay, ác không làm.

249. Do tín tâm, hỷ tâm

Loài người mới bố thí.

Ở đây ai bất mãn

Người khác được ăn uống,

Người ấy ngày hoặc đêm,

Không đạt được tâm định?

252. Dễ thay thấy lỗi người,

Lỗi mình thấy mới khó.

Lỗi người, ta phanh tìm,

Như sàng trấu trong gạo,

Còn lỗi mình, che đậy,

Như kẻ gian dấu bài.

262. Không phải nói lưu loát,

Không phải sắc mặt đẹp,

Thành được người lương thiện,

Nếu ganh, tham, dối trá.

150. Thành này làm bằng xương,

Quét tô bằng thịt máu,

Ở đây già và chết,

Mạn, lừa đảo chất chứa.

279. Tất cả pháp vô ngã,

Với Tuệ quán thấy vậy,

Đau khổ được nhàm chán

Chính con đường thanh tịnh.

8. Ai sống quán bất tịnh,

Khéo hộ trì các căn,

Ăn uống có tiết độ,

Có lòng tin, tinh cần,

Ma không uy hiếp được,

Như núi đá, trước gió.

116. Hãy gấp làm điều lành,

Ngăn tâm làm điều ác.

Ai chậm làm việc lành,

Ý ưa thích việc ác.

160. Tự mình y chỉ mình,

Nào có y chỉ khác.

Nhờ khéo điều phục mình,

Được y chỉ khó được.

244. Dễ thay, sống không hổ

Sống lỗ mãng như quạ,

Sống công kích huênh hoang,

Sống liều lĩnh, nhiễm ô.

291. Gieo khổ đau cho người,

Mong cầu lạc cho mình,

Bị hận thù buộc ràng

Không sao thoát hận thù.

349. Người tà ý nhiếp phục,

Tham sắc bén nhìn tịnh,

Người ấy ái tăng trưởng,

Làm giây trói mình chặt.

110. Dầu sống một trăm năm

Ác giới, không thiền định,

Không bằng sống một ngày,

Trì giới, tu thiền định.

257. Không chuyên chế, đúng pháp,

Công bằng, dắt dẫn người,

Bậc trí sống đúng pháp,

Thật xứng danh pháp trụ.

18. Nay sướng, đời sau sướng,

Làm phước, hai đời sướng.

Nó sướng: “Ta làm thiện”,

Sanh cõi lành, sướng hơn”.

359. Cỏ làm hại ruộng vườn,

Dục làm hại người đời.

Bố thí người ly dục,

Do vậy được quả lớn.

17. Nay than, đời sau than,

Kẻ ác, hai đời than,

Than rằng: “Ta làm ác”

Đọa cõi dữ, than hơn”.

185. Không phỉ báng, phá hoại,

Hộ trì giới căn bản,

Ăn uống có tiết độ,

Sàng tọa chỗ nhàn tịnh

Chuyên chú tăng thượng tâm,

Chính lời chư Phật dạy.

296. Đệ tử Gotama,

Luôn luôn tự tỉnh giác

Vô luận ngày hay đêm,

Tưởng Phật đà thường niệm

353. Ta hàng phục tất cả,

Ta rõ biết tất cả,

Không bị nhiễm pháp nào.

Ta từ bỏ tất cả

Ái diệt, tự giải thoát.

Đã tự mình thắng trí,

Ta gọi ai thầy ta?

354. Pháp thí thắng mọi thí!

Pháp vị thắng mọi vị!

Pháp hỷ thắng mọi hỷ!

Ái diệt dứt mọi khổ!

357. Cỏ làm hại ruộng vườn,

Sân làm hại người đời.

Bố thí người ly sân,

Do vậy được quả lớn.

92. Tài sản không chất chứa,

Ăn uống biết liễu tri,

Tự tại trong hành xứ,

Không vô tướng, giải thoát,

Như chim giữa hư không,

Hướng chúng đi khó tìm.

42. Kẻ thù hại kẻ thù,

Oan gia hại oan gia,

Không bằng tâm hướng tà,

Gây ác cho tự thân.

301. Đệ tử Gotama,

Luôn luôn tự tỉnh giác,

Vô luận ngày hay đêm,

Ý vui tu thiền quán.

406. Thân thiện giữa thù địch

Ôn hòa giữa hung hăng.

Không nhiễm, giữa nhiễm trước,

Ta gọi Bà-la-môn.

234. Bậc trí bảo vệ thân,

Bảo vệ luôn lời nói

Bảo vệ cả tâm tư,

Ba nghiệp khéo bảo vệ.

198. Vui thay, chúng ta sống,

Không bệnh, giữa ốm đau!

Giữa những người bệnh hoạn,

Ta sống, không ốm đau.

28. Người trí dẹp phóng dật,

Với hạnh không phóng dật,

Leo lầu cao trí tuệ,

Không sầu, nhìn khổ sầu,

Bậc trí đứng núi cao,

Nhìn kẻ ngu, đất bằng.

229. Sáng sáng, thẩm xét kỹ.

Bậc có trí tán thán.

Bậc trí không tỳ vết,

Đầy đủ giới định tuệ.

6. Và người khác không biết,

Chúng ta đây bị hại.

Chỗ ấy, ai biết được

Tranh luận được lắng êm.

187. Đệ tử bậc Chánh giác,

Không tìm cầu dục lạc,

Dầu là dục chư thiên,

Chỉ ưa thích ái diệt.

205. Đã nếm vị độc cư,

Được hưởng vị nhàn tịnh,

Không sợ hãi, không ác,

Nếm được vị pháp hỷ

377. Như hoa vassikà,

Quăng bỏ cánh úa tàn,

Cũng vậy vị Tỷ-kheo,

Hãy giải thoát tham sân.

375. Đây Tỷ-kheo có trí,

Tụ tập pháp căn bản

Hộ căn, biết vừa đủ,

Gìn giữ căn bản giới,

Thường gần gũi bạn lành,

Sống thanh tịnh tinh cần.

157. Nếu biết yêu tự ngã,

Phải khéo bảo vệ mình,

Người trí trong ba canh,

Phải luôn luôn tỉnh thức.

268. Im lặng nhưng ngu si,

Đâu được gọi ẩn sĩ?

Như người cầm cán cân,

Bậc trí chọn điều lành.

255. Hư không, không dấu chân,

Ngoài đây, không Sa-môn.

Các hành không thường trú,

Chư Phật không giao động.

292. Việc đáng làm, không làm,

Không đáng làm, lại làm,

Người ngạo mạn, phóng dật,

Lậu hoặc ắt tăng trưởng.

311. Như cỏ sa vụng nắm,

Tất bị họa đứt tay

Hạnh Sa-môn tà vạy,

Tất bị đọa địa ngục.

151. Xe vua đẹp cũng già.

Thân này rồi sẽ già,

Pháp bậc thiện, không già.

Như vậy bậc chí thiện

Nói lên cho bậc thiện.

100. Dầu nói ngàn ngàn lời,

Nhưng không gì lợi ích,

Tốt hơn một câu nghĩa,

Nghe xong, được tịnh lạc.

276. Người hãy nhiệt tình làm,

Như Lai chỉ thuyết dạy.

Người hành trì thiền định

Thoát trói buộc Ác ma.

214. Hỷ ái sinh sầu ưu,

Hỷ ái sinh sợ hãi.

Ai giải thoát hỷ ái,

Không sầu, đâu sợ hãi?

380. Tự mình y chỉ mình,

Tự mình đi đến mình,

Vậy hãy tự điều phục,

Như khách buôn ngựa hiền.

131. Chúng sanh cầu an lạc,

Ai dùng trượng hại người,

Để tìm lạc cho mình,

Đời sau không được lạc.

104. Tự thắng, tốt đẹp hơn,

Hơn chiến thắng người khác.

Người khéo điều phục mình,

Thường sống tự chế ngự.

54. Hương các loại hoa thơm

Không ngược bay chiều gió

Nhưng hương người đức hạnh

Ngược gió khắp tung bay

Chỉ có bậc chân nhân

Tỏa khắp mọi phương trời.

412. Người sống ở đời này

Không nhiễm cả thiện ác,

Không sầu, sạch không bụi

Ta gọi Bà-la-môn.

280. Khi cần, không nỗ lực,

Tuy trẻ mạnh, nhưng lười

Chí nhu nhược, biếng nhác.

Với trí tuệ thụ động,

Sao tìm được chánh đạo?